ห้องสมุดศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน) ชวนอ่านหนังสือ Special Collection ที่น่าสนใจในห้องสมุดในประเด็นเกี่ยวกับ “ประวัติศาสตร์ – โบราณคดี”
🚩 การศึกษาทางประวัติศาสตร์เป็นการมุ่งค้นหาความจริงในอดีตจากเอกสารรูปแบบต่าง ๆ ที่ได้บันทึกเหตุการณ์เหล่านั้นไว้เป็นลายลักษณ์อักษร อันได้แก่ ศิลาจารึก จดหมายเหตุ กฎหมายโบราณ จดหมายและบันทึกส่วนตัว งานวรรณกรรมร่วมสมัยนั้น รวมไปถึงเอกสารของหน่วยงานราชการทุกยุคทุกสมัย เป็นต้น ทั้งนี้อาจรวมไปถึงหลักฐานที่ใช้ศึกษาประวัติศาสตร์ท้องถิ่น อาทิ เรื่องเล่าของชุมชน หรือที่เรียกว่า มุขปาฐะ ซึ่งถือเป็นการบันทึกเหตุการณ์ด้วยคำบอกเล่า หรือ การศึกษาผ่านวัตถุสถานทางวัฒนธรรม เพื่อทางถึงความเป็นไปของสังคมในแต่ละยุคสมัย เช่น สถาปัตยกรรม ภาพจิตรกรรม ภาพยนตร์ ดนตรี ภาชนะที่ใช้ในชีวิตประจำวัน เครื่องมือเครื่องใช้ ดังนั้น หน้าที่สำคัญของนักประวัติศาสตร์ก็คือ การแกะรอยความคิดที่ซ่อนอยู่เป็นเบื้องหลังของหลักฐานทางประวัติศาสตร์ดังที่กล่าวมา ทั้งนี้เพื่อสร้างความเข้าใจและสามารถอธิบายเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในอดีตให้ใกล้เคียงกับความจริงมากที่สุด
🚩 การศึกษาทางโบราณคดีเป็นการค้นคว้าเพื่อสร้างความเข้าใจเรื่องราวทางวัฒนธรรมของมนุษย์ในอดีตในหลากหลายมิติ ไม่ว่าจะเป็นการศึกษารูปแบบและความหลากหลายทางวัฒนธรรมของมนุษย์ในแต่ละพื้นที่บนโลก การศึกษาปฏิสัมพันธ์ระหว่างวัฒนธรรมกับสิ่งแวดล้อมที่วัฒนธรรมนั้นก่อกำเนิดและเติบโต ทั้งนี้ นักโบราณคดีได้จำแนกยุคทางโบราณคดีออกเป็น 2 ช่วง โดยมี “การใช้ตัวอักษร” เป็นการแบ่งยุค ได้แก่ ยุคก่อนประวัติศาสตร์ คือ กลุ่มวัฒนธรรมที่ยังไม่มีตัวอักษรใช้ จึงไม่มีการบันทึกเรื่องราวของตนเองเป็นลายลักษณ์อักษร และ ยุคประวัติศาสตร์ คือ กลุ่มวัฒนธรรมที่มีตัวอักษรใช้บันทึกเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ของตนเองแล้ว ทั้งนี้ นักโบราณคดีต้องนำหลักฐานที่เป็นโบราณวัตถุสถานและนิเวศวัตถุที่สัมพันธ์กับวัฒนธรรมนั้น ๆ ไปศึกษาเชิงลึกด้วยกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ไม่ว่าจะเป็นวิธีการตรวจอายุด้วยวิธีเรดิโอคาร์บอนที่ใช้กับอินทรียวัตถุ หรือวิธีทางรังสีอื่น ๆ เพื่อตรวจวัดองค์ประกอบทางเคมีของโบราณวัตถุประเภทโลหะ หรือการศึกษาเชิงประวัติศาสตร์ศิลปะเพื่อสังเคราะห์ลำดับเวลาตามพัฒนาการของรูปทรงโบราณวัตถุสถาน
รายการอ้างอิง
กลุ่มเผยแพร่และประชาสัมพันธ์ กรมศิลปากร. (ม.ป.ป.). โบราณคดีคืออะไร. https://www.finearts.go.th/promotion/view/7352-โบราณคดีคืออะไร.
ณัฏฐพงษ์ สกุลเลีี่ยว. (2020) แนวคิดและวิธีการศึกษาประวัติศาสตร์ของฉลอง สุนทราวาณิชย์. Thammasat Journal of History, Vol.7, No.1(January-June 2020). 35-59.