จารึกป้ายหลุมศพของสุลต่านแห่งสมุทรา-ปาไซ

เนื่องด้วยคณะทำงาน โครงการวิจัยและแปลเอกสารโบราณของเอเชียอาคเนย์ ของ ศมส. ได้ทำการศึกษาและแปลเอกสารโบราณและวรรณกรรมประวัติศาสตร์มลายู เรื่อง ฮิกายัต ราจา-ราจา ปาไซ (Hikayat Raja-raja Pasai) หรือ ตำนานเหล่าราชันย์แห่งปาไซ จึงนำมาสู่การค้นคว้าหลักฐานด้านโบราณวัตถุที่จะช่วยเสริมความเข้าในบริบททางประวัติศาสตร์ในพื้นที่ตอนเหนือของเกาะสุมาตรา ณ บริเวณที่สันนิษฐานว่าเป็นที่ตั้งของ อาณาจักรสมุทรา-ปาไซ (Samudera-Pasai) หนึ่งในรัฐเมืองท่ามุสลิมแห่งแรกในเอเชียอาคเนย์ ที่สถาปนาขึ้นในช่วงปลายศตวรรษที่ 13 (Gordon, 2001) โดยหลักฐานทางโบราณคดีที่สำคัญ คือ จารึกหินป้ายหลุมศพ (Tombstone inscription) ซึ่งแกะสลักขึ้นจากหิน จารด้วยอักษรอาหรับ (Arabic script) เป็นข้อความที่มีความเกี่ยวเนื่องกับผู้ตาย อาทิ ชื่อผู้ตาย วันเดือนปีที่ตาย วรรคจากพระคัมภีร์อะัล-กุรอาน หรือข้อความที่เกี่ยวข้องกับศาสนาอิสลาม (Yatim, 1988)

หนึ่งในจารึกป้ายหลุมศพเก่าแก่ที่นักโบราณคดีสันนิษฐานว่ามีความสัมพันธ์กับ ตำนานเหล่าราชันย์แห่งปาไซ คือ จารึกป้ายหินหลุมศพของ พระนัดดา (หลาน) ของ สุลต่าน มาลิกุซซาเละฮ์ (Sultan Malikus Saleh) หรือ เมอระห์ซีลู (Merah Silu) ราชาพระองค์แรกที่หันมานับถือศาสนาอิสลาม (Ali, 1994: 221) ทั้งอยู่ในตำบล Samudra จังหวัดอาเจะฮ์ เกาะสุมาตรา ประเทศอินโดนีเซีย โดยเนื้อหาในจารึกมีดังนี้

บรรทัด	ภาษาอาหรับ	คำอ่าน	คำแปลภาษาไทย
1	هذا القبر السّعيد الشهيد	ฮะษา อัล-ก็อบรุ อัซ-ซะอีด อัช-ชะฮีด	นี่คือหลุมศพอันสุขสบายของ มรณสักขี
2	المرحُومْ السّلطان بن	อัล-มัรฮูม อัซ-ซุลฏอน บิน	ผู้ได้รับความเมตตา[จากพระเจ้า] สุลต่าน[ผู้เป็น]บุตรของ
3	السّلطان الملك الظاهر	อัซ-ซุลฏอน อัล-มะลิก อัซ-ซอฮิร	สุลต่านกษัตริย์ผู้ทรงประจักษ์
4	شَمس الدنيا والدين محمدْ بن الملك	ชัมส์ อัด-ดุนยา วะ อัด-ดีน มุฮัมมัด บิน อัล-มะลิก	[ผู้เป็น]ดวงตะวันแห่งโลกและศาสนา มุฮัมมัด[ผู้เป็น]บุตรของกษัตริย์
5	الصَّالح توفِي ليلة الاَحدْ	อัศ-ศอลิห์ ตูฟีย์ ลัยละฮ์ อัล-อะฮัด	ผู้ทรงคุณธรรม เสียชีวิตในคืนวันอาทิตย์
6	ثاني عَشرْ في شهْر ذي الحجة	ษานีย์ อะชัร ฟี ชะฮ์ร ซิลฮิจญะฮ์	ที่ 12 ในเดือนซุลฮิจญะฮ์
7	سّنَة السَّادس والعشرين	ซะนะฮ์ อัซ-ซาดิส วะ อัล-อิชรีน	ศักราชที่ยี่สิบหก
8	وسّبعماية من الهجرة النبوية	วะ ซับอะมีอะฮ์ มิน อัล-ฮิจเราะฮ์ อัน-นะบะวีย์	และเจ็ดร้อย[ฮ.ศ.726] ของการอพยพของท่านนะบี[มุฮัมมัด]