เครื่องปั่นด้าย
เครื่องปั่นด้าย ในภาษาท้องถิ่นเรียกว่า หลา กงปั่นด้าย หลาปั่นด้าย เครื่องกรอไหม ส่วนทางภาคเหนือเรียก กวง หรือ เผื่อน เพียนหรือไน
เครื่องปั่นด้าย เป็นเครื่องมือที่อาศัยหลักเกณฑ์ในเรื่องของล้อและเพลา สมัยโบราณเครื่องปั่นด้ายเรียกว่า " แว " มีลักษณะกลมและใหญ่กว่าหัวแม่มือเล็กน้อย มีรูตรงกลางสำหรับเสียบไม้ปั่นด้าย ต่อมาได้เปลี่ยนมาใช้เครื่องปั่นด้าย หรือ ไน โดยลักษณะทั่วไปจะเป็นวงกลม ติดตั้งอยู่ระหว่างขาสองอันที่ทำจากไม้เนื้อแข็ง และมีหลักสอดเป็นคันสำหรับหมุนวงล้อ ส่วนขาติดตั้งอยู่บนส่วนหัวของฐานที่ทำด้วยไม้ท่อนยาวประมาณ 30 นิ้ว โดยที่ส่วนปลายของท่อนไม้จะมีเหล็กไนสอดอยู่กับขาตั้ง โดยโผล่เหล็กไนออกมาไว้สำหรับเป็นที่สวมของหลอดไม้ไผ่ที่ทำเป็นที่กรอด้าย และระหว่างวงล้อจะมีสายพานทำด้วยเชือกโยงมาเพื่อหมุนเหล็กใน ดังนั้นเมื่อมีการหมุนเหล็กไนก็จะหมุนไปด้วย
ทั้งนี้ผู้ปั่นด้ายต้องมีความชำนาญจึงจะปั่นด้ายให้เป็นเส้นเสมอกันและไม่ขาดได้ ต้องคลึงฝ้ายหรือไหมต่อเข้ากับเหล็กไน แล้วใช้มือขวาหมุนกง มือซ้ายดึงและผ่อนไปตามการตีเกลียวหรือการปั่นของเหล็กไน เส้นด้ายจะพันรอบเหล็กไน เมื่อได้ขนาดตามต้องการ จึงสาวเข้าระวิงและจับเป็นไจ*ต่อไป
หมายเหตุ: ไจ คือ ด้ายหรือไหมที่แยกจากเข็ดแล้วมัดผูกไว้เพื่อไม่ให้ด้ายหรือไหมพันกัน
