เรือพระที่นั่งสุพรรณหงส์
กองทัพเรืออัญเชิญเรือพระที่นั่งสุพรรณหงส์ลงน้ำ
ที่มา https://www.thaipbs.or.th/news/content/341730 (๒๕๖๗)
สุพรรณหงส์เป็นชื่อเรือพระที่นั่งสำคัญ ปรากฏหลักฐานตั้งแต่สมัยอยุธยา ดังมีใจความตอนหนึ่งว่า
“สุวรรณหงส์ทรงภู่ห้อย งามชดช้อยลอยหลังสินธุ์
เพียงหงส์ทรงพรหมินทร์ ลินลาศเลื่อนเตือนตาชม”
(กาพย์เห่เรือ : เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร)
“หงส์” เป็นพาหนะของพระพรหมซึ่งเป็นเทพผู้สร้างตามที่ปรากฏในศาสนาพราหมณ์ฮินดู ในคัมภีร์พระเวทกล่าวว่าพระพรหมเป็นเทพผู้สร้างโลก จากนั้นจึงสร้างสิ่งต่าง ๆ คัมภีร์พระเวทซึ่งเป็นคัมภีร์สำคัญของศาสนาพราหมณ์ก็มาจากพระโอษฐ์ของพระพรหม. พราหมณ์จึงนับถือพระพรหมเพราะเป็นผู้สร้างสิ่งต่าง ๆ ในจักรวาล
คัมภีร์ปุราณะกล่าวถึงกำเนิดของพระพรหมว่า ครั้งหนึ่งพระนารายณ์บรรทมอยู่เหนือพญาอนันตนาคราช ได้บังเกิดดอกบัวผุดออกมาจากพระนาภี เมื่อดอกบัวบานปรากฏว่ามีพระพรหมประทับอยู่ภายใน จากนั้นพระพรหมจึงสร้างโลก พระพรหมทรงมี “หงส์” เป็นพาหนะ ไทยจึงสร้างเป็นโขนเรือพระที่นั่งเป็นรูป “หงส์” แสดงถึงคติความเชื่อตามศาสนาพราหมณ์ฮินดู ดังความว่า “เพียงหงส์ทรงพรหมินทร์”
เรือพระที่นั่งสุพรรณหงส์ลำปัจจุบัน สร้างขึ้นใหม่ในปลายรัชสมัยรัชกาลที่ ๕ แล้วเสร็จในสมัยรัชกาลที่ ๖ เมื่อพุทธศักราช ๒๔๕๔ โดยตั้งชื่อตามเรือพระที่นั่งโบราณของสมเด็จพระมหาจักรพรรดิแห่งกรุงศรีอยุธยา คือ เรือศรีสุพรรณหงส์ หรือ เรือพระที่นั่งชัยสุพรรณหงส์
เรือพระที่นั่งสุพรรณหงส์
ที่มา พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เรือพระราชพิธี (๒๕๖๗)
หัวเรือพระที่นั่งนี้มีโขนเรือรูปหัวของหงส์ ลำตัวเรือทอดยาวคือส่วนตัวหงส์ จำหลักไม้ลงรักปิดทองประดับกระจกมีพู่ห้อย ปลายพู่เป็นแก้วผลึก ภายนอกทาสีดำ ท้องเรือทาสีแดง ตอนกลางลำเรือมีที่ประทับเรียก ราชบัลลังก์กัญญา สำหรับพระเจ้าอยู่หัวหรือพระราชวงศ์ชั้นสูง เรือมีความยาว ๔๖.๑๕ เมตร กว้าง ๓.๑๗ เมตร ลึกจนถึงท้องเรือ ๙๔ เซนติเมตร กินน้ำลึก ๔๑ เซนติเมตร น้ำหนัก ๑๕ ตัน ใช้กำลังพลประกอบด้วย ฝีพาย ๕๐ คน นายเรือ ๒ คน นายท้าย ๒ คน คนถือธงท้าย ๑ คน พลสัญญาณ ๑ คน คนถือฉัตร ๗ คน คนขานยาว ๑ คน คนขานยาวทำหน้าที่ในการร้องขานเพลงเรือโดยฝีพายจะร้องเห่เรือพร้อมกันไปตามจังหวะร่วมกับเรือลำอื่น ๆ
เรือพระที่นั่งสุพรรณหงส์ได้รับรางวัลยกย่องให้เป็นเรือมรดกโลก จากองค์กรที่เรียกว่า World Ship Trust เมื่อพุทธศักราช ๒๕๓๕
หัวเรือพระที่นั่งสุพรรณหงส์
ที่มา พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เรือพระราชพิธี (๒๕๖๗)
บรรณานุกรม
คณะกรรมการฝ่ายประชาสัมพันธ์งานพระราชพิธีบรมราชาภิเษก. (๒๕๖๒). สุพรรณหงส์ทรงพู่ห้อย. สืบค้นจาก http://phralan.in.th/Coronation/vocabdetail.php?id=961
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เรือพระราชพิธี. (๒๕๖๗). เรือพระที่นั่งสุพรรณหงส์. สืบค้นจาก http://www.virtualmuseum.finearts.go.th/royalbarges/index.php/th/hilight/เรือพระราชพิธี/9-เรือพระที่นั่งสุพรรณหงส์.html
