คำอธิษฐานของผู้จารคัมภีร์ใบลานลาวเวียง

บทความนี้มีความมุ่งหมายที่จะศึกษาคำอธิษฐานที่ปรากฏในคัมภีร์ใบลานจากหอวัฒนธรรมลาวเวียง วัดโบสถ์ ต.บ้านเลือก อ.โพธาราม จ.ราชบุรี ซึ่งในเขตตำบลบ้านเลือกนี้เป็นชุมชนลาวเวียงที่ย้ายถิ่นฐานจากเมืองเวียงจันทน์ สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว มีประวัติการย้ายถิ่นฐานเข้ามายังดินแดนสยามในช่วงสมัยกรุงธนบุรีและรัตนโกสินทร์ตอนต้น จากการสำรวจเอกสารโบราณในหอวัฒนธรรมลาวเวียงพบคัมภีร์ใบลานจำนวน 563 รายการ คัมภีร์ใบลานส่วนใหญ่บันทึกด้วยอักษรธรรมอีสาน บางฉบับมีอักษรไทยน้อยแทรกอยู่ มีที่บันทึกด้วยอักษรขอมไทยประมาณ 40 รายการ อักษรไทย 2 รายการ เนื้อเรื่องส่วนใหญ่เป็นเรื่องราวทางพระพุทธศาสนา เช่น พระอภิธรรม ทศชาติ มหาชาติ อานิสงส์ นิทานชาดก และตำนานพระธาตุพนม ในการศึกษาครั้งนี้ผู้ศึกษาได้ใช้ข้อมูลสำเนาดิจิทัลคัมภีร์ใบลานจากหอวัฒนธรรมลาวเวียงที่บันทึกด้วยอักษรธรรมอีสานและอักษรไทยน้อยจำนวน 100 รายการ ผลการศึกษาพบว่า คำอธิษฐานที่ปรากฏนี้จะพบอยู่ในส่วนของบันทึกของผู้จารคัมภีร์ใบลาน (colophon) ซึ่งเป็นส่วนที่มักอยู่ท้ายสุดของคัมภีร์อยู่ต่อจากเนื้อหาหลักที่คัดลอก แต่บางครั้งก็พบบันทึกของผู้จารคัมภีร์ใบลานอยู่ในส่วนหน้าปกลานได้ด้วยเช่นกัน คำอธิษฐานนี้มีที่มาจากกระบวนการสร้างคัมภีร์ใบลานโดยเกี่ยวข้องกับบุคคลที่อยู่ในกระบวนการนี้ได้แก่ เจ้าศรัทธาที่นำใบลานเปล่ามาให้ผู้จาร กับผู้จารที่ทำหน้าที่คัดลอกคัมภีร์และบันทึกคำอธิษฐาน โดยคำอธิษฐานที่พบจะมีใน 2 ส่วนใหญ่ ๆ ได้แก่ 1) คำอธิษฐานทางธรรม มักใช้ในรูปแบบที่เป็นภาษาบาลีว่า “นิพฺพาน ปจฺจโย โหตุ” หมายถึงให้บุญนี้เป็นปัจจัยสู่นิพพาน 2) คำอธิษฐานทางโลก เช่น ขอให้สมปราถนา ขอให้ได้บุญมาก ขอให้มีสติปัญญาดี ขอให้สุขพ้นทุกข์ ขอให้เกิดในโลกพระศรีอาริย์ ขอให้มีพละกำลังมาก เป็นต้น นอกจากนี้เจ้าศรัทธาและผู้จารมักจะอุทิศส่วนกุศลที่เกิดจากการสร้างคัมภีร์ใบลานนี้ให้กับบรรพบุรุษ ญาติพี่น้อง ครูบาอาจารย์ รวมถึงสัตว์โลกทั้งหลายอีกด้วย คำอธิษฐานเหล่านี้สะท้อนให้เห็นถึงความปรารถนาของคนลาวเวียงในเรื่องของบุญกุศล สติปัญญา ตลอดจนความเอื้ออาทรในการอุทิศผลบุญให้กับผู้อื่นทั้งที่ยังมีชีิวิตอยู่และผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว

สร้างสรรค์

สร้างใบงาน

เรียนรู้

ตัวช่วยการมองเห็น

ขยายขนาดตัวอักษร

ปรับชุดสี