ลาวครั่งคือใคร?
ลาวครั่งคือกลุ่มคนชาวลาวที่อพยพเข้ามาในประเทศไทยในช่วงต้นกรุงรัตนโกสินทร์ ซึ่งส่วนมากมีการตั้งถินฐานที่บริเวณจังหวัดนครปฐมและสุพรรณบุรี ซึ่งคำว่าลาวครั่งสันนิษฐานว่าน่าจะมาจากสีของครั่ง หรือสีแดงที่เป็นเอกลักษณ์ในการแต่งกายของชาวลาวครั่ง
(ตัวอย่างเครื่องแต่งกายของชาวลาวครั่ง)
ซึ่งชาวลาวครั่งนั้นจะมีวิถีการดำเนินชีวิตที่ค่อนข้างเรียบง่ายส่วนมากจะมีการประกอบอาชีพเกษตรกรรมเป็นหลัก
(ตัวอย่างอุปกรณ์และเครื่องมือในการดำรงชีวิตของชาวลาวครั่ง)
ซึ่งการที่ชาวลาวครั่งที่เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ที่อพยพเข้ามาจากต่างถิ่นนั้นการจะรวมผู้คนให้เป็นหนึ่งเดียวกันได้จึงจำเป็นที่จะต้องอาศัยพลังจากสิ่งเหนือธรรมชาติหรือที่ชาวลาวครั่งนับถือและเรียกว่า “...ผี...” นั่นเอง ซึ่งคำว่าผีของชาวลาวครั่งนั้นไม่ได้หมายถึงดวงวิญญาณชั่วร้ายที่หลอกทำร้ายผู้คน หากแต่หมายถึงดวงวิญญาณของบรรพชนที่ทำหน้าที่ในการปกป้องคุ้มครองลูกหลานให้ปลอดภัยและอยู่อาศัยกันอย่างร่มเย็นเป็นสุขนั้นเอง
สำหรับชาวลาวครั่งนั้นแม้จะมีความเชื่อเรื่องการนับถือผีอย่างเหนียวแน่นนั้นขณะเดียวกันชาวลาวครั่งก็มีการนับถือศาสนาพุทธ มีการทำกิจกรรมที่สำคัญระหว่างวัดและชุมชนชาวลาวครั่งอย่างชัดเจนเช่นประเพณีการแห่ธงสงกรานต์ จึงนับได้ว่านี้เป็นการผสมผสานกันระหว่างศาสนาพุทธกับความเชื่อดั้งเดิมท้องถิ่นอันเป็นเอกลักษณะของผู้คนและสังคมในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่มีการยอมรับศาสนาแต่ขณะเดียวกันก็ไม่ทอดทิ้งการดูแลหรือตอบแทนบุญคุณของบรรพชนที่ล่วงลับนั่นเอง
“ผี กับชาวลาวครั่ง”
สำหรับการนับถือผีของชาวลาวครั่งนั้นก็มีระดับในการนับถือตามความสำคัญที่แตกต่างไปด้วยเช่นกัน เช่น ผีเจ้านาย ผีเทวดา และ ผีที่เชิญมาในการประกอบพิธีกรรมเป็นต้น
ซึ่งในบรรดาผีที่ชาวลาวครั่งมีการเคราพและให้ความนับถือมากที่สุดนั้นก็คือ ผีเจ้านาย เพราะเชื่อว่าเป็นดวงวิญญาณของบรรพชนผู้ที่นำพาให้ชาวลาวครั่งอพยพเข้ามาและตั้งถิ่นฐานได้สำเร็จซึ่งก็จะมีเวทมนต์คาถาอาคมต่างๆ มนการที่จะดูแลคุ้มครองลูกหลานชาวลาวครั่ง ในๆทุกๆปีชาวลาวครั่งทุกบ้านเรือนจำนวนมากก็จะมีการมารวมตัวกันที่หอผีเจ้านายเพื่อประกอบพิธีกรรมเลี้ยงผี ซึ่งในการประกอบพิธีกรรมเลี้ยงผีนั้นก็จะถือได้ว่าเป็นพิธีกรรมใหญ่และมีความสำคัญมากๆ มีรายละเอียดย่อยที่สำคัญตั้งแต่การเตรียมเครื่องคาย รวมไปถึงการคัดเลือกบุคคลเพื่อมาทำหน้าที่ในการประกอบพิธีกรรม เช่น คนทรง กวน บริวารหรือสมุนเป็นต้น
(ภาพอธิบายการเลี้ยงผี หรือพิธีกรรมหอผีเจ้านาย ภายในพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นชาติพันธุ์ลาวครั่ง วัดทุ่งผักกูด)
ผีในลำดับถัดมาที่ชาวลาวครั่งให้ความนับถือและความสำคัญเช่นเดียวกันกันนั้นก็คือ ผีเทวดา หรือหิ้งผีเทวดา คือ พ่อ แม่ ปู่ ย่า ตา ยาย หรือบรรพชนที่ล่วงลับไปแล้วแต่ดวงวิญญาณยังสถิตอยู่กับบ้านเรือน เพื่อคุ้มครองให้คนในครอบครัวปลอดภัยจากภัยอันตรายทั้งปวง ซึ่งคนในบ้านก็จะมีการเคารพกราบไหว้และไม่ปฏิบัติในสิ่งที่เป็นข้อห้ามต่างๆหรือที่เรียกกันว่าการทำผิดผีนั่นเอง
ภาพตัวอย่างของหิ้งผีเทวดา
และในดำดับสุดท้ายนั่นก็คือ ผีที่เชิญมาในการประกอบพิธีกรรม ซึ่งผีที่ถูกเชิญมานั้นเปรียบได้เสมือนกับความเชื่อของชาวลาวครั่งในการเชิญผีมาเพื่อที่จะให้ช่วยพยากรณ์หรือปัดเป่าทุกข์ภัยให้กับคนในหมู่บ้าน ถือเป็นการละเล่นชนิดหนึ่งที่มีจิตวิญญาณและความเชื่อเข้ามาเกี่ยวข้อง โดยในพิธีกรรมจะต้องมีที่ให้ผีมาสิงสถิต ซึ่งส่วนมากก็จะเป็นเครื่องมือทำมาหากินของชาวบ้าน แล้วนำผู้ที่สามารถสื่อสารกับผีได้ไปเชิญผีในที่มืด เมื่อเชิญมาได้สำหรับก็จะมีการถามในสิ่งต่างๆซึ่งส่วนมากก็จะเกี่ยวข้องกับการดำเนินชีวิตเช่นการพยากรณ์ฟ้าฝน การทำนายเหตุการณ์ต่างๆ หรือการปัดเป่าโรคภัย ซึ่งก็จะมีวิธีการเล่นแตกต่างกันตามประเภทของอุปกรณ์ที่ใช้ในการเชิญ แต่ตามความเชื่อนั้นระบุว่าผีที่มาลงทั้งหมดนั้นล้วนแล้วแต่เป็น ผีผู้หญิง และเมื่อเล่นหรือได้คำตอบในสิ่งที่ต้องการรู้เป็นที่เรียบร้อยแล้วก็จะต้องมีการเชิญผีออกเพื่อเป็นการจบพิธีกรรม
ภาพของผีนางกวักและผีอื่นๆที่ใช้ในพิธีกรรมการทำนายต่างๆ